PRESELİ PAMUKTA STANDARDİZASYON

Preselenmiş Pamukların Standardizasyonuna İlişkin Tebliğ:
(Dış Ticarette Standardizasyon 2001/20)
27.7.2001 tarih ve 24475 sayıl Resmi Gazete

Madde 1- 5/8/1953 tarihli ve 4/1283 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün 7 nci maddesinde yazılı kısa elyaflı (yerli), orta elyaflı (upland) ve uzun elyaflı pamuk gruplarının sınıf ve tipleri aşağıdaki gibi tespit edilmiş ve adlandırılmıştır:
Kısa Elyaflı (Yerli) Pamuklar:Gossypium herbaceum L., Gossypium arboreum L. türüne giren pamuklar olup, elyaf uzunlukları 19.05 mm.’den kısadır. Kısa elyaflı (yerli) grubuna dahil pamukların tipleri ve tanımları aşağıdaki gibi tespit edilmiştir:
Yerli 1:Kendi grubunun en yüksek beyaz renk ve parlaklığını gösterir, yabancı madde yok denecek kadar az ve çırçırlama hatası bulunmayandır.
Yerli 2:Yerli 1’e nazaran biraz daha matlaşmış renkte, yabancı maddesi biraz daha fazla, çepel rengi kahverengiye dönüşmüş ve çırçırlama hatası az olandır.
Yerli 3:Yerli 2’ye nazaran biraz daha matlaşmış ve grileşmiş renkte, yabancı maddesi siyahlaşmış ve çırçırlama hatası olandır.
Orta Elyaflı (Upland) Pamuklar:Gossypium hirsutum L. türüne giren pamuklar olup, elyaf uzunlukları 19.05 mm. - 34.54 mm. arasındadır. Orta elyaflı (upland) grubuna dahil pamukların sınıfları ile bu sınıflara ait tiplerin adları ve tanımları aşağıdaki gibi tespit edilmiştir:
Beyaz Sınıfı:Tipin doğal rengini ihtiva eden parlaklık ve canlılıkta lekesizdir (beneksiz)
Tipler:
1.1) Standart Ekstra: En yüksek derecede beyaz renk ve parlaklık gösterir ve yabancı maddesi yok denecek kadar az, çırçırlama hatası bulunmayan kusursuz pamuklardır.
1.2) Standart 1: Ekstra sınıfına girmeyen parlak beyaz renkte, yabancı maddesi ekstradan biraz fazla, haşere tahribatı ve çırçırlama hatası bulunmayan pamuklardır.
1.3) Standart 2: Standart 1’e nazaran biraz matlaşmış renkte, yabancı maddesi biraz fazla, rengi kahverengiye dönüşmüş, haşere tahribatı bulunmayan ve çırçırlama hatası en az olan pamuklardır.
1.4) Standart 3: Standart 2’ye nazaran biraz daha matlaşmış, açık gri renkte, yabancı maddesi standart 2’den fazla ve siyahlaşmış, çırçırlama hatası ve haşere tahribatı az olan pamuklardır.
1.5) Standart 4: Standart 3’e nazaran daha fazla matlaşmış, biraz daha grileşmiş, yabancı maddesi standart 3’den fazla ve siyahlaşmış, çırçırlama hatası ve haşere tahribatı olan, yeteri kadar olgunlaşmamış pamukları da ihtiva eden ve benekli kabul edilmeyecek kadar lekeleri bulunandır.
1.6) Standart 5: Standart 4’e nazaran rengi daha da matlaşmış ve grileşmiş, yabancı maddesi standart 4’e göre biraz daha fazla, hafif benekli sınıfına girmeyecek derecede lekeleri bulunan pamuklardır.
Hafif Benekli Sınıfı: Beyaz sınıftaki her tipteki pamukların, yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı beneklenmiş olanıdır
Tipler:
2.1) Standart 1: Beyaz standart 1 pamuğun yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı hafif beneklenmiş olanıdır.
2.2) Standart 2: Beyaz standart 2 pamuğun yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı benek durumu ve büyüklükleri standart 1’den biraz fazla olanıdır.
2.3) Standart 3: Beyaz standart 3 pamuğun yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı benek durumu ve büyüklükleri standart 2’den biraz fazla olanıdır.
2.4) Standart 4: Beyaz standart 4 pamuğun yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı benek durumu ve büyüklükleri standart 3’den biraz fazla olanıdır.
2.5) Standart 5: Beyaz standart 5 pamuğun yağmur, toplama ve depolama şartlarından dolayı benek durumu ve büyüklükleri standart 4’den biraz fazla olanıdır.

Renkli Sınıfı:

Yağmur ve kırağı yemiş veya aşırı rutubetli olarak toplanmış, depolarda uzun süre ve kötü şartlarda muhafaza edilmesi sonucunda fermantasyona uğramış kütlü pamukların çırçırlanması neticesinde çok hafif kahverengi, hafif kahverengi, kahverengi ve koyu kahverengiye dönüşmüş pamuklardır
Tipler:
3.1) Renkli 1: Kırağı, don etkisi ve fermantasyon nedeniyle rengi çok hafif kahverengiye dönüşen pamuklardır.
3.2) Renkli 2: Kırağı, don etkisi ve fermantasyon nedeniyle rengi hafif kahverengiye dönüşendir.
3.3) Renkli 3: Kırağı, don etkisi ve fermantasyon nedeniyle rengi kahverengiye dönüşen pamuklardır.
3.4) Renkli 4: Kırağı, don etkisi ve fermantasyon nedeniyle rengi koyu kahverengiye dönüşen pamuklardır.

Tip Dışı Sınıfı:

Beyaz, hafif benekli ve renkli sınıfına girmeyen yabancı maddesi (toprak dahil) fazla, yağ bulaşmış, preseli pamuk balyalarının yangın ve su baskınına maruz kalmış, çiğitle beraber aşağı düşen pamukların işlenmesinden meydana gelen pamuklardır.
Tipler:
4.1) Tip Dışı (Özürlü): Fazla miktarda yabancı madde ve toprak bulunan kütlü pamukların çırçırlanmalarıyla elde edilenler ile çırçırlama esnasında top başlarında biriken yağlı ve kopuk liflerden oluşanlardır.
4.2) Tip Dışı (Kuşbaşı): Çırçırlama esnasında çiğitle beraber aşağı düşen pamukların işlenmesi neticesinde elde edilendir.
4.3) Tip Dışı (Avaryalı): Preseli pamuk balyalarının yangın ve su baskınına maruz kalması sonucu ortaya çıkan pamuklardır.

Uzun Elyaflı Pamuklar: Gossypium barbadense L. türüne giren pamuklar olup, elyaf uzunlukları 30.48 mm. ve daha uzundur. Uzun elyaflı pamuk grubundan ülkemizde yetiştirilmekte olan türler (Sea Land, Delcerro. vb.) kendi isimleri ile 4 tipe ayrılarak derecelendirilir.

Madde 2- Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün değişik 16 ncı maddesinde yer alan linter pamuklar ile iplik imalatı sırasında meydana gelen lif döküntüsü pamukların sınıf ve tipleri aşağıdaki gibi tespit edilmiş ve adlandırılmıştır

a) Linter Pamukları:Pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin linter makinalarında kesilmesiyle elde edilen linter pamukların sınıf ve tiplerinin tanımları aşağıdaki gibi tespit edilmiştir:
A Sınıfı:Pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin linter makinaları ile bir defa kesilmesi ile elde edilen pamuklardır
Tipler:
1.1) Linter (A-1): Pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin linter makinalarında bir defa kesilmiş olması ile elde edilen rengi açık (kirli beyaz), yabancı maddesi az, çok az kısa lif bulunan pamuklardır.
1.2) Linter (A-2): Linter (A-1)’in biraz daha koyu renkli ve daha fazla yabancı madde ve az kısa lif bulunan pamuklardır.
1.3) Linter (A-3): Linter (A-2)’den daha koyu renkli, daha fazla yabancı madde ve kısa lif bulunan pamuklardır
B Sınıfı:Birinci kesimden sonra pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin ikinci defa kesimiyle elde edilen pamuklardır
Tipler:
2.1) Linter (B-1): Birinci kesimden sonra pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin ikinci defa kesimiyle elde edilen açık kahverengi, kısa lif ihtiva etmeyen ve yabancı maddesi olan pamuklardır.
2.2) Linter (B-2): Linter (B-1)'den yabancı maddesi daha fazla ve rengi daha koyu kahverengi olan pamuklardır
Tip Dışı Sınıfı:Linter A ve B sınıflarına girmeyen pamuklar ile yanmış ve hasar görmüş linter pamuklardır.
Lif Döküntüsü Pamuklar:Çırçırlama ve iplik imalatı esnasında elde edilen lif döküntüsü pamukların sınıfları aşağıdaki gibi tespit edilmiştir:
Çırçırlama lif döküntüleri:Çırçırlama esnasında meydana gelen yağlı, mastar üstü-topbaşı ve siklon tozu gibi lif döküntüsü pamuklar meydana geldikleri (elde edildikleri) yer itibariyle tiplendirilerek, temiz veya kirli olarak nitelendirilebilir.
İplik imalatı lif döküntüleri:İplik imalatı esnasında elde edilen, vatka kenarı, şerit, fitil, halka, bıçkı, şapka, davul, ince tarak, hallaç altı, hallaç tüyü, mahzen tozu, meydan döküntüsü, vigon tarağından çıkan fitil ıskartası, büyük davul döküntüsü ve dokuma tezgahı altı döküntüsü gibi lif döküntüsü pamuklar meydana geliş şekline göre (mekan, makine, ürün) tiplendirilerek, temiz veya kirli olarak nitelendirilebilir

Madde 3- Pamukların Çırçırlanma, Preselenme ve Depolanmasının Denetimine Dair Tüzüğün 8 inci maddesi gereğince her çırçır ve prese fabrikası rutubet ölçme aleti bulundurmak zorundadır.
Rutubet ölçme aletlerinin kalibrasyon sertifikalarının her yıl alınması zorunludur. Rutubet ölçme aleti bulundurmayan çırçır ve prese fabrikaları hakkında kanuni işlem yapılır.Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün 15 inci maddesi gereğince preselenmiş pamukların rutubet oranı % 8,5’i geçemez. Rutubet tayini için “Etüv Metodu” kullanılır


Madde 4- Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün değişik 9 uncu maddesi gereğince pamuklar çırçırlama şekline göre 3 gruba ayrılır.
Rollergin: Deri, kauçuk ve benzeri maddelerle kaplı silindir şeklinde ve dönen toplar (role) sistemiyle lifleri çiğitlerinden ayıran toplu çırçır makinalarında çırçırlanarak elde edilen pamuklardır.
Sawgin:Daire şeklinde ve dönen testereler sistemiyle lifleri çiğitlerinden ayıran testereli çırçır makinalarında çırçırlanarak elde edilen pamuklardır.
Lintergin:Pamuk çiğidinin üzerinde kalan liflerin testereli linter makinalarıyla ayrıştırılması sonucu elde edilen pamuklardır.

Madde 5- Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün değişik 8 inci maddesi gereğince pamukların tip numuneleri, çırçırlama şekli ve üretim bölgesi esas alınarak aşağıda gösterildiği şekilde tespit edilmiştir;
a) Kısa Elyaflı (yerli) grubu pamuklarda, orta elyaflı (upland) grubu sawginle çırçırlanmış pamuklarda, uzun elyaflı grubu pamuklarda, linter pamuklarda, lif döküntüsü pamuklarda, orta elyaflı (upland) grubu rollergin renkli sınıfı ve tip dışı sınıfı pamuklarda tek bir tip numune hazırlanır ve (TÜRKİYE) olarak adlandırılır.
b) Orta elyaflı (upland) grubu rollerginle çırçırlanmış Ege tipi pamuklarda;
1) Ege üretim bölgesinde (İzmir, Menemen, Bergama, Manisa, Turgutlu, Salihli, Alaşehir, Balıkesir, Tire, Torbalı, Söke, Aydın, Nazilli, Denizli, Milas, Köyceğiz, Ödemiş ve Bursa kontrol merkezlerinde) tek bir tip numune hazırlanır ve (TÜRKİYE-EGE),
2) Antalya, İskenderun, Antakya, Iğdır, Kahramanmaraş, Gaziantep, Adana, Mersin, Ceyhan, Osmaniye, Reyhanlı, Nusaybin, Diyarbakır, Şanlıurfa üretim bölgeleri ve kontrol merkezlerinde tek bir tip numune hazırlanır ve (TÜRKİYE-EGE TİPİ),
3) Diğer üretim bölgeleri ve kontrol merkezlerinde bu tip numunelere uygun pamuklar da (TÜRKİYE-EGE TİPİ), olarak adlandırılır.
c) Orta elyaflı (upland) grubu rollergin ile çırçırlanmış Çukurova tipi pamuklarda;
1) Adana, Mersin, Ceyhan ve Osmaniye üretim bölgeleri ve kontrol merkezlerinde tek bir tip numune hazırlanır ve (TÜRKİYE-ÇUKUROVA),
2) Diğer üretim bölgeleri ve kontrol merkezlerinde bu tip numunelere uygun pamuklar da (TÜRKİYE- ÇUKUROVA), olarak adlandırılır.

Bu Tebliğ’de belirtilen esaslara göre hazırlanan tip numune kutuları talep olması halinde ilgili kurum ve kuruluşlara gönderilir

Madde 6- Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün Değişik 11 inci maddesi gereğince Ege üretim bölgesi için İzmir’de, Çukurova üretim bölgesi için Adana’da ve Güneydoğu üretim bölgesi için de Şanlıurfa’da standart pamuk tip numune istişare kurulları kurulur.
Dış Ticaret Müsteşarlığı bu Tebliğ’in 5 inci maddesinde belirtilen standart pamuk tip numunelerinin aynen devamına, bölgesel olarak değiştirilmesine veya bütün ülkeyi kapsayacak şekilde tespitine yukarıda belirtilen istişare kurullarının görüşlerini almak suretiyle karar verir

Madde 7- Orta elyaflı (upland) grubu pamukların sınıf ve tipleri itibariyle içerdiği yabancı madde oranı ile HVI (High Volume Instruments)’daki renk dereceleri aşağıda gösterildiği gibi tespit edilmiştir

Orta Elyaflı Pamukların Renk Dereceleri ve Yabancı Madde Oranları (*)

Sınıf Tip Renk Derecesi YabancıMadde Oranı (%)
Rollergin Sawgin
Beyaz

Standart Ekstra 11-1, 11-2, 11-3, 11-4 0 0,1
Standart 1 21-1, 21-2, 21-3, 21-4 4-5,2 0,1-1,8
Standart 2 31-1, 31-2, 31-3, 31-4 4,6-6,6 1,2-2,4
Standart 3 41-1, 41-2, 41-3, 41-4 5,5-7,7 1,8-3,2
Standart 4 51-1, 51-2, 51-3, 51-4 6,6-9,0 2,4-4,0
Standart 5 61-1, 61-2, 61-3, 61-4 7,5-10,5 2,9-5,3

Hafif Benekli

Standart 1 31-1, 31-2, 31-3, 31-4 4-5,6 1,2-2,4
Standart 2 41-1, 41-2, 41-3, 41-4 5,5-7,7 1,8-3,2
Standart 3 51-1, 51-2, 51-3, 51-4 6,6-9,0 2,4-4,0
Standart 4 61-1, 61-2, 61-3, 61-4 7,5-10,5 2,9-5,3
Standart 5 71-1, 71-2, 71-3, 71-4 8,8-12,8 4,3-6,9

Renkli

Renkli 1 24-25 3,6-5,6 1,2-2,4
Renkli 2 34-35 4,5-6,7 1,8-3,2
Renkli 3 44-45 5,4-7,8 2,4-4,0
Renkli 4 54-55 6,3-9,3 2,9-5,3
(*) İhtiyari olarak uygulanır

Yabancı madde, yalnız pamuk bitkisine ait yaprak, kabuk parçaları, çiçek veya sap kırıntıları ile tozlardır. Bunların dışındaki diğer maddeler yabancı madde sayılmaz, mevcut olması halinde parti red edilir

Madde 8- Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın tespit edeceği şartlara uygun firmalar tek balya kontrol sistemine uygun mal hazırlayarak kontrol talebinde bulunabilir. Tek balya kontrol sistemine göre hazırlanan balyaların grup, sınıf ve tipleri dışındaki diğer kalite kriterlerine ilişkin uygulama usul ve esasları Dış Ticaret Müsteşarlığınca belirlenir

Madde 9- Pamukların Kontrolüne Dair Tüzüğün Değişik 28 inci maddesi gereğince preseli pamukların alım ve satımının bir örneği ekte yer alan kontrol belgesi ile yapılması zorunludur

Madde 10- Bu Tebliğ’de yer alan hususlarla ilgili olarak uygulamaya yönelik önlemleri almaya ve gerekli düzenlemeleri yapmaya Dış Ticaret Müsteşarlığı (Dış Ticarette Standardizasyon Genel Müdürlüğü) yetkilidir

Madde 11- 13/3/1953 tarihli ve 8358 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan pamuk rutubetinin tespitine ait metod hakkındaki bildiri, 10/9/1963 tarihli ve 11501 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan standart pamuk tip numunelerine ilişkin bildiri, 10/9/1963 tarihli ve 11501 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan pamukların grup, sınıf ve tiplerine ait bildiri ile bu bildiriye ilave edilen ve değişiklik yapan 24/9/1964 tarihli ve 11815 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan pamuk lifi döküntüleri hakkında bildiri, 10/02/1966 tarihli ve 12223 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan şampanya sınıfının kaldırıldığı ve renkli sınıf hakkında bildiri, 14/8/1981 tarihli ve 17428 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan çırçırlama sırasında elde olunan siklon tozları hakkında 81/4 sayılı sirküler ve 9/9/1995 tarihli ve 22399 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan çırçır ve prese fabrikalarında rutubet ölçme aleti bulundurulmasına dair 95/1 sayılı sirküler yürürlükten kaldırılmıştır

Madde 12- Bu Tebliğ yayımı tarihinden 15 gün sonra yürürlüğe girer

Madde 13- Bu Tebliğ hükümlerini Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın bağlı bulunduğu Bakan yürütür